W połowie listopada rozpoczęła się akcja protestacyjna nauczycieli Regionu Środkowo – Wschodniego. Celem akcji było wyegzekwowanie 20. postulatów wysuniętych przez Sekcję Oświaty i Wychowania Regionu, m.in. zmiany programów nauczania, wydrukowanie „odkłamanych” podręczników historii i języka polskiego etc. Przygotowano specjalną instrukcję strajku czynnego w szkołach i placówkach oświatowych obowiązującą w całym Regionie.
Dn. 19.11.1981 r. w lublinie rozpoczął się czynny strajk kroczący szkół i placówek oświatowych. Dn. 30.11.1981 r. ogłoszono w szkołach ponadpodstawowych w Puławach gotowość strajkową w ramach toczącej się walki o uspołecznienie oświaty.
Pierwszą szkołą w Puławach, w której zorganizowano strajk było Liceum Ogólnokształcące im. ks. A.J. Czartoryskiego. Decyzje w tej sprawie podjęły dn.01.12.1981 r. – Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Kultury oraz Koło Związku LO. Zgodnie z instrukcją strajkową obowiązującą w Regionie został powołany Komitet Strajkowy Szkoły w składzie:
Elżbieta Poźniak – przewodnicząca
Anna Kuźma – pełnomocnik do spraw dydaktyczno – wychowawczych
Ewa Opolska – członek Komitetu
Dn. 02.12.1981 r., przed rozpoczęciem lekcji przekazano Dyrekcji szkoły pismo informujące o podjętych działaniach. Określono w nim zasady funkcjonowania placówki na czas trwania strajku m. in. ograniczenie uprawnień Dyrektora w zakresie dydaktyczno – wychowawczym, zawieszenie czynności służbowych w powyższych sprawach na wyższych szczeblach administracji szkoły (Inspektorat, Kuratorium etc.), zamknięcie budynku szkoły dla osób postronnych.
Po drugiej godz. lekcyjnej odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Rady Pedagogicznej, zwołane przez Dyrekcję, celem ustosunkowania się pozostałych członków Rady do uchwały NSZZ „Solidarność”. Obrady były bardzo burzliwe. Członkowie Koła NSZZ „Solidarność” byli za realizacją programu strajkowego, natomiast członkowie ZNP nie włączyli się do strajku, gdyż ”… nie popieramy tej formy protestu…”, twierdząc jednocześnie, że „postulaty zgłoszone przez NSZZ „Solidarność” popieramy w 90%”.
Na długiej przerwie odbył się apel, zorganizowany przez KS, z udziałem przedstawicieli Komitetu Założycielskiego Społecznej Rady Oświaty i Wychowania, w celu poinformowania młodzieży o nowej sytuacji jaka zaistniała w szkole.
Zgodnie z zaleceniami Sekcji Oświaty i Wychowania w czasie strajku czynnego powinny odbywać się zajęcia specjalne w następujących profilach : historia (likwidacja „białych plam” w historii Polski), język polski (niespętane słowo – wszyscy pisarze z indeksu PRL, np. twórczość emigracyjna). W związku z tym zaproszono na taką specjalną lekcję z historii najnowszej prof. KUL Jerzego Kłoczowskiego, dcę jednego z oddziałów Powstania Warszawskiego. Dotarł on do nas dopiero na 6. godz. lekcyjną.
Ta prelekcja pozostanie na zawsze w pamięci. Szczególnym znakiem było to, że młodzież nie opuszczała sali gimnastycznej, mimo że planowe lekcje się skończyły. Emocji tego dnia było ogromnie dużo. Pamiętam ten strach przed jakąkolwiek prowokacją, stąd moje wielokrotne sprawdzanie toalet uczniowskich, chodzenie po korytarzach i nasłuchiwanie.
Następnego dnia, 03.12.1981 r. jak co miesiąc miały miejsce spotkania nauczycieli z rodzicami. W związku z tym KS zwrócił się do Dyrektora o uruchomienie szkolnego radiowęzła, celem nadania komunikatu do rodziców, wyjaśniającego charakter strajku czynnego oraz zajęć specjalnych, które odbywały się na ostatnich lekcjach. Odpowiedź Dyrektora była odmowna, chociaż obie strony - Dyrekcja i KS mówiły o rodzącym się wśród rodziców niepokoju z tytułu braku informacji. Dyrektor A. Chromiński wręcz stwierdził,
że nadanie tego „apelu jest nieuzasadnione i zakłóca rytm spotkań rodziców i nauczycieli”. Warto może dodać, że poinformowaliśmy Dyrektora, iż czas wygłoszenia komunikatu nie przekroczy kilku minut. Tegoż dnia po pierwszej godz. lekcyjnej dotarła do nas informacja o odwołaniu strajku przez Sekcję Oświaty i Wychowania Regionu w związku z prowadzonymi negocjacjami. KS zwołał apel poświęcony tej sprawie – ogłosiliśmy zakończenie strajku czynnego, jednocześnie zachowując gotowość strajkową. Taki stan rzeczy trwał aż do dn. 13.12.1981 r.
Mimo zakończenia strajku na 6. godz. lekcyjnej odbyło się spotkanie z mec. Bogumiłem Studzińskim (członkiem WiN, więźniem kazamatów PRL, współzałożycielem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela). Wygłosił on odczyt na temat „Polskie dylematy i dążenia” w oparciu o historię Polski od w. XVII po współczesność.
W piątek, dn. 04.12.1981 r. odbyło się również na 6. godz. lekcyjnej spotkanie z dr Zygmuntem Łupiną, który wygłosił referat „Wielcy Polacy – R. Dmowski i J. Piłsudski, a kwestia niepodległości”.
Te spotkania też były wspaniałym przeżyciem intelektualnym, obaj referenci byli doskonałymi mówcami, a poza tym dawali świadectwo prawdy…
Sprawdzałam w dziennikach lekcyjnych jakie tematy były wpisane na tych godz., gdzie trwały spotkania z zaproszonymi gośćmi – koledzy z ZNP, w większości wpisali tematy fikcyjne, prawdopodobnie wynikające z rozkładu materiału, pozostali zostawili puste rubryki. Natomiast koledzy z NSZZ „Solidarność” różnie, niektórzy wpisali, że zajęcia nie odbyły się z racji strajku, inni wpisali tematy referatów wygłoszonych na sali gimnastycznej, pozostali zaś (kilku) pozostawili puste rubryki. Po latach, przed kolejnym zjazdem absolwentów zajrzałam do dzienników z tamtego okresu i cóż się okazało : wpisy zostały uzupełnione, ani słowem o strajku, ani o specjalnych zajęciach. Po wprowadzeniu stanu wojennego lekcje zawieszono aż do początku stycznia. W pierwszym tygodniu stanu wojennego rozpoczęły się przesłuchania na ubecji, a później rewizje, internowania…
Informację tę, zgodnie ze swoją wiedzą i notatkami przygotowała Elżbieta Poźniak – Szewczyk, nauczyciel historii i wychowawca młodzieży LO im. ks. A.J. Czartoryskiego w Puławach w latach 1976 – 2009, członek Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Kultury Rejonu Puławskiego, przewodnicząca Komitetu Strajkowego Szkoły w grudniu 1981 r., internowana w stanie wojennym w Gołdapi w okresie 23.02. – 24.03.1982 r.